Ev sahipliği oranı son 10 yılda yaklaşık yüzde 61’den yüzde 56’ya düştü. Bu durum kiralık ev talebini artırırken, kiraları da hızla yukarı çekti. Artan kiraların fiyatlara yansımasıyla gıda, eğitim ve sağlık harcamaları aile bütçesinde daha fazla yer almaya başladı.
Yapı ruhsatları azaldı, oysa yıllık 800 bin konut ihtiyacı var, uzun süre 500 binlerde kalması barınma sorunu olarak görülüyor. Kurumların konut kiralamasında yüzde 20 olan KDV’nin yüzde 1’e çekilmesinin konut arzını arttırabilir. Mesela sektörde duyuyoruz. KDV, konut kirasında yüzde 1 olsa, biz bu konutları portföyümüzde tutarız.
Kiralarız, kira arzını arttırırız. O açıdan bu yönde belki bir teşvik olabilir. Kurumsal firmaların, yurt dışındaki gibi kiralık olarak konutu bünyesinde tutmasını destekler. Mesela burada 3 artı 1’lerde kiralar 200 bin liradan başlıyor, yüzde 20 KDV’yle. Yani KDV yüzde 1’e çekilirse, kurumsal firmalar için kiralık arzı oluşturur. Üreticiler yapabilir bunu. Konut sahipliğinde yüzde 5’lik sapma bile, ‘kiralar ne olacak’ endişesine sevk ediyor. Orada yüzde 2’lik iyileşme bile yeni konut arzını etkiler.”
Sakarya’da 23 Nisan’da yaşanan deprem sonrası Müstakil ya da az katlı evler daha yoğun talep görüyor. Özellikle de İstanbul’dan Sakarya’ya yerleşmek isteyen ya da yarı zamanlı İstanbul’da çalışan ailelerinde tercihi Sakarya oluyor.
Konutta, kirayla birlikte yüzde 38’lik bir getiri var enflasyona yenilmedi. İnşaat maliyeti yıllık yüzde 24, onun da 10 puan üstünde. Dolayısıyla bu devam eder. Sektör uygun finansman ve talep koşullarını bekliyor. Enflasyondaki düşüşle birlikte faiz de yüzde 25’lere gelirse canlanma başlar. O da sanki 2026’yı bulacak. Talep olursa bugünkü fiyatları ararız tabi. Faiz de inerse en azından konut kredisi taksiti ödenebilir hale gelir.
Şu anda orta gelir düzeyinde konut talebi de iştahı da var, fakat hanelerin kira, eğitim ve sağlık giderleri arttı. Önümüzdeki dönemde eğitim, kira harcamaları biraz daha artar. Çünkü o eğitim kurumu da kiracı. Eğitim kurumunda çalışan öğretmen ve diğer yöneticiler de kiracı. Biz bunların hepsini ödüyoruz aslında. Sağlık da aynen böyle. Bunların hepsi uçtan uca ekleniyor.
Mevduat getirileri şu anda çok iyi durumda, insanların orda kalmayı tercih ediyor. Ancak faizin her zaman böyle gitmeyecek düşüşe geçmesiyle çözülüp gidecek elbet. İnsanlar altından çıkıp konuta giriyor, bizim insanımız altın biriktirip konuta çevirmeyi seviyor. Faizde ‘geçici dönem iyi kazanıyorum ama bir yerde bırakacağım’ diye orada. O pozisyon birden değişir, biraz borsaya, biraz konuta girer. Konut bolluğu 2027’yi bulacaktır. Faizlerin daha düşmesi gerekiyor.
Hayatı ertelemediğiniz bir hafta geçirmeniz dileğiyle..
Samet Hızalan
