"İyi bir isim altın kuşak gibidir " der bir Fransız atasözü. Bir İspanyol atasözü ise şunu der "Kötü yara iyileşir, kötü isim iyileşmez. O hep tazedir"
Her anne baba çocuğuna güzel bir isim takmak ister. Ancak zamanla o isme dair algılar değişebilir. Konulduğu dönemde çok iyi bir intibaya sahip olan bir isim, zamanla anlam erozyonuna uğrayabilir veya anlamı toplumda çeşitli nedenlerle alay veya nefret konusu haline gelebilir.
“Avukat Bey, ismimle alay ediyorlar. Yıllardır bu ismi sırtımda bir kambur gibi taşıyorum, değiştirmek istiyorum. Bunu yapabilir miyim?”
Bu cümleyi bir çok insandan duyuyorum. Kimi isminden utanıyor, kimi de hayatında yeni bir sayfa açmak için bu değişikliği yapma ihtiyacı duyuyor.
Herkes İsminden Memnun Olmak Zorunda mı?
Hayır. Kişinin kendisini nasıl tanımladığı, nasıl anılmak istediği onun temel haklarından birisidir. Anayasa’da yer alan kişilik hakları, bize ismimizi değiştirme hakkı da verir. Ancak bu işlem elbette keyfi bir sebeple yapılmaz; haklı bir sebebin varlığı gereklidir.
Hangi Durumlar İsim Değişikliği İçin Geçerli Sebep Sayılır?
Yargıtay içtihatlarına ve yaygın yargısal uygulamalara göre aşağıdaki durumlar genellikle yasanın aradığı “haklı neden” olarak kabul edilir:
İsmin alay konusu olması, kişiyi küçük düşürmesi
Toplum içinde farklı cinsiyet algısı oluşturması
Telaffuzu zor veya anlamı olumsuz çağrışımlar içermesi
Kimlikte yazım hatası bulunması (örn. Melik yerine Meliğ)
Kişinin uzun süredir başka bir isimle tanınması
Ailevi nedenlerle ismin artık kullanılmak istenmemesi ve benzeri.
Örneğin bir davada mahkeme, davacının ismindeki yaygın telaffuz ve dolayısıyla oluşan yazım hatası nedeniyle bankadaki para transferlerinde, kargo gönderi ve teslimlerinde sorun yaşanıyor olmasını haklı neden olarak kabul ederek isim değişikliği talebimizi kabul etmiştir.
Dava Nasıl Açılır?
İsim değişikliği için Asliye Hukuk Mahkemesi’ne bir dava açılır. Dava kişinin yerleşim yeri mahkemesinde açılır. Dilekçede mutlaka değişiklik talebinin gerekçesi yani haklı nedeniniz her neyse o açıkça ve samimi bir şekilde izah edilmelidir.
Mahkeme bu davalarda genellikle Nüfus Müdürlüğü’nden görüş alır, bazen tanık dinler ve sonrasında karar verir. Mahkeme kararıyla isim değişikliği gerçekleşir ve Nüfus Müdürlüğü tarafından kayıtlara işlenir.
Dava Açmadan Değişiklik Mümkün mü?
2023 yılı itibarıyla, kişisel verilerde açık yazım ve imla hataları ya da bariz anlam bozukluğu varsa, bir kereye mahsus olmak üzere dava açmadan, doğrudan nüfus müdürlükleri aracılığıyla isim ve soyisim değişikliği yapılabiliyor. Ancak bu sadece açık bariz yazım hataları için geçerlidir. Diğer tüm durumlar için mutlaka mahkeme kararı gerekir.
Peki, Soyadı Değişikliği de Aynı Mı?
Soyadı değişikliği de aynı kurallara tabidir. Böyle bir talebiniz varsa yine yasanın aradığı bir "haklı neden"iniz var olmalıdır.
Sonuç olarak...
İsim, aslında insanın kendisini dış dünyada ilk ifade ediş şeklidir. Bir ömür boyu taşınacak bir kimliktir. Eğer bu kimlik size bir şekilde ağır geliyorsa, hukuk bu yükü hafifletmenize yardımcı olur. Mahkemeler artık bu taleplere karşı daha duyarlı ve anlayışla yaklaşmaktadır.
"İnsanlar kıyafetleriyle karşılanır, düşünceleriyle uğurlanır" şeklindeki özlü sözü, "insanlar isimleriyle karşılanır..." şeklinde anlamak da pek ala mümkündür. Zira bence isim en güzel kıyafettir.
Kalın sağlıcakla..
