Anne sütü; bebek için en ideal ilk besin, anneler içinse sıklıkla endişe kaynağıdır. “Sütüm yetmiyor” hissi yaygın; çözümü sadece mucize bir yiyecekte aramak yerine beslenme, davranış ve gerektiğinde tıbbi destek üçgeninde bulmalıyız. Diyetisyen gözüyle, son araştırmaları ve uygulamaya yönelik pratik bilgileri bir araya getirdim.
1) Temel prensip: enerji, sıvı ve sık emzirme
Süt üretimi için ilk koşul yeterli enerji alımı ve sıvı dengesidir. İyi beslenen bir emziren anne için ek ~330–500 kcal/gün gereksinimi olduğu uluslararası kılavuzlarda yer alıyor; ayrıca yeterli protein, demir ve A–D–B vitaminleri sağlanmalı. Susuzluk hissi arttığı için bol su içmek önemlidir — ama “çok su=çok süt” şeklinde basit bir lineer ilişki yoktur; amaç yeterli hidrasyon sağlamaktır.
2) Kanıta dayalı “gıdalar” ve bitkisel destekler — gerçekçi beklentiler
Son yıllarda anne sütünü artırdığı iddia edilen birçok gıda ve bitkisel karışım popüler oldu: yulaf, bira mayası, keten tohumu, rezene, çemen otu ve “lactation cookies”. Büyük gözleme dayalı anketler ve bazı kontrollü çalışmalar, annelerin bu ürünleri faydalı bulduklarını raporluyor; ancak randomize kontrollü çalışmaların sayısı ve kalitesi değişken — bazı bileşenler için olumlu bulgular olsa da kanıt genel olarak düşük–orta kalitede. Yani bu ürünler “zararsız ve destekleyici” olabilir, fakat mucize beklememek gerekiyor.
3) Çemen otu: en çok konuşulan bitki — fakat dikkat
Fenugreek, en çok çalışılan bitkisel galaktagoglardan biri. Bazı çalışmalar günlük süt hacminde artış bildirdi; anketlerde kullanıcıların yarısından fazlası fayda hissettiğini söylüyor. Ancak yan etkiler (anne bedeninden “akçaağaç” kokusu, bebekte gaz, anneye aşırı terleme, nadiren hipoglisemi riskleri) ve ilaç etkileşimleri göz önünde bulundurulmalı. Gebelik sonrası ve diyabet/tiroid gibi durumlarda kullanmadan önce hekime danışılmalı.
4) Bira mayası (brewer’s yeast) ve lactation cookie çalışmaları
Bira mayası ve yulaf içeren “lactation cookie” paketleri popüler. Son klinik çalışmalardan bazıları ticari karışımların süt hacmini artırabileceğini gösterse de etkinlik tüm çalışmalarda tutarlı değil; yine de besin değeri yüksek (tam tahıl, sağlıklı yağ, protein) oldukları için annelerin genel enerjisini ve morali için fayda sağlayabilir.
5) İlaçlar: domperidon ve diğer farmakolojik galaktagoglar
Farmakolojik çözümler (domperidon, metoklopramid) süt artışında etkili olabilir; özellikle erken doğan/prematüre bebek annelerinde domperidon’u artırıcı etkiler gösteren derlemeler var. Ancak kardiyovasküler riskler, ilaç etkileşimleri ve bazen psikolojik etkiler nedeniyle bunlar reçeteyle, risk–fayda değerlendirmesi yapılarak kullanılmalı. Gazete okuyucusuna net söylemek gerekirse: bitkisel çareler genelde düşük riskli ve kısmen etkili olabilir; ciddi düşük süt sorununuz varsa hekim ile görüşülüp gerekirse farmakolojik destek düşünülür.
Kaynak: YENİ SAKARYA GAZETESİ
