Tarihçe: Adapazarı’nın Kökleri
Adapazarı'nın tarihi, İlk Çağlara kadar uzanıyor. Bölge önce Bitinya, ardından Bizans hâkimiyetine girmiş; bugünkü Beşköprü (Sangarios Köprüsü), Bizans İmparatoru II. Jüstinyanus döneminde inşa edilmiştir. Sakarya Nehri’nin geçmişte farklı kollardan aktığı da bilimsel verilerle destekleniyor.
Osmanlı Dönemi’nde Adapazarı
1400'lü yıllarda Sivas’tan göç eden Ermeni muhacirler tarafından kurulan Donigaşen köyü, zamanla “Ada” olarak anılmaya başlandı. Bölgeye yerleşen Manav Türkleri ve Müslüman olan yerli halkla birlikte Adapazarı, ziraat ve ticaretin gelişmesiyle önemli bir merkez hâline geldi.
16. yüzyılda Ada Nahiyesi, 18. yüzyılda ise Ada Kazası olarak anılmaya başlandı.
1868’de belediye teşkilatı kurulan Adapazarı, 93 Harbi (1877-78) sonrası Kafkasya ve Rumeli’den göçler alarak çokkültürlü yapısını güçlendirdi.
1893 Osmanlı nüfus sayımına göre kentte 53.924 kişi yaşıyordu. Bunun %75’i Manavlar ve Rumeli muhaciriydi. En büyük azınlık 10.702 kişiyle Ermeniler, ardından 2.517 kişiyle Rumlar geliyordu.
Kurtuluş Mücadelesi ve 21 Haziran 1921
Birinci Dünya Savaşı sonrasında Anadolu’nun birçok bölgesinde olduğu gibi Adapazarı da üç kez Yunan işgaline uğradı. Ancak, yerli direnişçiler ve özellikle Halit Molla liderliğindeki Mahalli Milis Kuvvetleri ile Çerkez Ethem birlikleri, işgale karşı büyük bir mücadele verdi. 21 Haziran 1921 tarihinde Adapazarı düşman işgalinden kurtarıldı. Bu tarihten itibaren, her yıl 21 Haziran, Adapazarı’nın Kurtuluş Günü olarak kutlanmaktadır.
Cumhuriyet Dönemi ve Sanayileşme
1940-1950’li yıllarda, Bulgaristan ve Yunanistan’dan gelen göçlerle şehir demografisi yeniden şekillendi. Şeker Fabrikası, Vagon Fabrikası gibi sanayi tesislerinin kurulmasıyla köyden kente göç hızlandı.
1954’te il statüsü kazanan Sakarya, merkez ilçe olarak Adapazarı’nı seçti.
17 Ağustos 1999 Depremi ve Yeniden Yapılanma
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi, Adapazarı’nı da derinden etkiledi. Resmî rakamlara göre 3.988 kişi yaşamını yitirdi, binlerce bina hasar gördü. Deprem sonrası şehir, yeniden yapılanma sürecine girdi.
2000 yılında Büyükşehir statüsüne kavuşan Adapazarı Belediyesi, 2008’de “Sakarya Büyükşehir Belediyesi” adını aldı. Böylece “Adapazarı” adı yalnızca merkez ilçe olarak kullanılmaya başlandı.
Adapazarı’nın Kurtuluşu 2025 Etkinlikleri
21 Haziran 2025 tarihinde düzenlenecek etkinliklerde, resmî törenler, SOLOTÜRK gösterisi, mehteran yürüyüşleri, sergiler, tarihi canlandırmalar ve kültürel etkinlikler yer alacak. Adapazarı halkı, kurtuluşun 104. yılına tanıklık ederken, geçmişin izlerini taşıyan bu anlamlı günü birlik ve beraberlik içinde kutlayacak.
Fotoğraflar: sosyal medya
