24 Eylül 1884’te İzmir’de dünyaya gelen İsmet İnönü’nün babası Malatya’ya yerleşmiş Kürümoğulları ailesinden Reşit Bey, annesi ise Bulgaristan’ın Deliorman bölgesinden Cevriye Hanım’dı. Sivas Askeri Rüştiyesi’ni bitiren İnönü, 1903’te Topçu Harbiye’den, 1906’da ise Harp Akademisi’nden birincilikle mezun oldu.
Askeri ve Siyasi Hayatı
Birinci Dünya Savaşı’nda Başkomutanlık Karargâhı’nda görev yapan İnönü, 1914’te yarbay, 1915’te albay rütbesine yükseldi. Trakya’da 2’nci Ordu Kurmay Başkanlığı’nın ardından Doğu ve Suriye cephelerinde çeşitli kolordularda komutanlık yaptı. Bu süreçte Mustafa Kemal Paşa ile birlikte çalışarak yakın bir dostluk kurdu.
Mondros Mütarekesi sonrasında Milli Mücadele’ye Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın çalışma arkadaşlarından biri olarak katılan İnönü, Ankara’ya geçerek Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev aldı. Düzenli ordunun kurulmasında etkin rol üstlenen İnönü, Batı Cephesi Komutanı olarak Birinci ve İkinci İnönü Muharebeleri’ni kazandı. Bu zaferler, Ankara Hükümeti’nin hem cephede hem de uluslararası alanda güç kazanmasında önemli rol oynadı.
Lozan’dan Cumhurbaşkanlığına
Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz sürecinde de görev alan İnönü, zaferin ardından Mudanya Ateşkes Görüşmeleri’nde Türkiye’yi temsil etti. 1922’de Dışişleri Bakanı olan İnönü, Lozan Barış Konferansı’nda Türk heyetinin başkanlığını yaptı ve 24 Temmuz 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tescil eden Lozan Antlaşması’nı imzaladı.
Cumhuriyet’in ilanından sonra ilk hükümeti kuran İnönü, farklı dönemlerde başbakanlık görevini üstlendi. 1934’te Soyadı Kanunu’nun çıkmasıyla Atatürk tarafından “İnönü” soyadı verildi.
Savaş Yılları ve Demokrasiye Geçiş
Atatürk’ün vefatının ardından 11 Kasım 1938’de TBMM tarafından Cumhuriyet’in ikinci Cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü’nün görev süresi, İkinci Dünya Savaşı yıllarına denk geldi. İnönü, izlediği dengeli dış politika sayesinde Türkiye’yi savaşın dışında tutmayı başardı. Aynı zamanda çok partili demokratik hayata geçiş sürecinin de önünü açtı.
Daha sonraki yıllarda CHP Genel Başkanı, muhalefet lideri ve koalisyon hükümetlerinde başbakan olarak görev yapan İnönü, siyasi hayatının yanı sıra kültür ve sanata verdiği destekle de öne çıktı.
Anıtkabir’de Ebedi İstirahat
İsmet İnönü, 25 Aralık 1973’te bir hafta süren rahatsızlığının ardından hayatını kaybetti. Hükümet kararıyla naaşı Anıtkabir’e defnedilen İnönü, Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki önemli yeriyle hafızalardaki yerini koruyor.
