Rapora göre, KOBİ’ler 2024 yılında ağır bir kârlılık kriziyle karşı karşıya kaldı. Faaliyet karının yüzde 81’i finansman giderlerine harcanırken, zarar eden firma sayısı yüzde 121 artarak 159’a ulaştı. Bu oran, araştırmanın başladığı 1997 yılından bu yana en yüksek düzey olarak kayıtlara geçti.
Reel Satışlar Üç Yıldır Geriliyor
Araştırma, üretimden satışların 2024’te nominal olarak yüzde 41 artarak 1 trilyon 393 milyar TL’ye ulaştığını gösterdi. Ancak aynı dönemde yıllık ortalama Yİ-ÜFE’nin yüzde 41,1 olması nedeniyle satışlar reel olarak binde 1 oranında geriledi. Bu da İSO İkinci 500’de üst üste üçüncü yıl reel düşüş anlamına geliyor.
Kar Eriyor, Zarar Yayılıyor
İSO İkinci 500'ün faaliyet karı 2024’te yüzde 18,9 düşüşle 145 milyar TL’den 118 milyar TL’ye geriledi. Faaliyet karlılığı oranı ise yüzde 12,6’dan yüzde 7,3’e düştü. Satış karlılığı da yüzde 8,2’den yüzde 2,1’e gerileyerek son 10 yılın ortalamasının (yüzde 7) oldukça altına indi.
Vergi öncesi kar/zarar toplamı da yüzde 63,8 azalarak 95 milyar TL’den 34 milyar TL’ye düştü. Bu düşüşte 20,6 milyar TL’lik enflasyon düzeltmesi zararı da etkili oldu.
Finansman Gideri Karı Eriyip Bitirdi
2024’te finansman giderleri yüzde 45,4 artışla 95 milyar TL’ye yükseldi. Bu rakam, faaliyet karının yüzde 80,9’una denk geliyor. Bir başka deyişle, KOBİ’ler kazançlarının büyük kısmını borç çevirmeye harcadı. İSO 500’de bu oran yüzde 96,6 olarak gerçekleşti.
Zarar Eden Şirket Sayısı Rekor Kırdı
2023’te 72 olan zarar eden firma sayısı, 2024’te yüzde 121 artışla 159’a çıktı. Bu sayı, İSO İkinci 500 tarihinin en yüksek düzeyi. Ayrıca FAVÖK esas alındığında zarar eden firma sayısı da 30’a yükseldi – bu da 2013 sonrası en yüksek değer.
İlk Sıralar: İstanbul Asfalt, Yılmaz Redüktör ve Boyteks
2024 yılı üretimden satışlara göre listenin ilk üç sırasında yer alan firmalar:
-
İstanbul Asfalt Fabrikaları – 4 milyar 186 milyon TL
-
Yılmaz Redüktör – 4 milyar 185 milyon TL
-
Boyteks Tekstil – 4 milyar 169 milyon TL
İhracatta İSO 500’ü Geçti
İSO İkinci 500'ün toplam ihracatı 2024’te yüzde 6,2 artarak 15,9 milyar dolara çıktı. İSO 500’e göre daha yüksek oranda artış gösteren bu performans, İSO İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatındaki payını yüzde 6,3’e çıkardı.
Ar-Ge Harcamalarında Rekor Artış
Ar-Ge yapan kuruluş sayısı 238’e ulaşarak rekor kırdı. Ar-Ge harcamaları yüzde 120 artışla 8,6 milyar TL oldu. Bu tutar, üretimden satışların binde 62’sine karşılık geliyor ve İSO İkinci 500 tarihinin en yüksek oranı.
İstihdam Arttı, Maaşlar Enflasyonun Üzerine Çıktı
İSO İkinci 500’de istihdam yüzde 2,2 artarak 291 bine çıktı. Aynı dönemde maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 90,9 ile enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Ancak işgücü verimliliği reel olarak yüzde 2,3 düştü.
KOBİ’ler Faize Rağmen Krediye Sarıldı
Mali borçlar 2024’te yüzde 45,1 arttı. Toplam borçların aktifler içindeki payı yüzde 46,4’ten yüzde 44,8’e gerilerken, özkaynakların payı yüzde 55,2’ye yükseldi. Bu tablo, yüksek faiz ortamına rağmen KOBİ’lerin krediye bağımlı kaldığını ortaya koydu.
Sanayi Hâlâ Düşük Teknolojiye Bağımlı
Katma değer yaratımında en yüksek pay yüzde 41 ile düşük teknolojili sektörlerde kalmaya devam etti. Yüksek teknoloji sektörlerinin payı yalnızca yüzde 3,3 seviyesinde kaldı.
