Cumhuriyet Altını: Tarihçesi, Özellikleri ve Üretimi
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte, eski kalıplarla sikke basımı mümkün olmamış ve Cumhuriyet dönemi altın sikke (meskük) üretimi için mevzuat çalışmaları başlatılmıştır. İlk altın sikke basımı, 1925 yılında dönemin maliye vekili, milletvekilleri ile askeri ve mülki erkanın katıldığı törenle Topkapı Sarayı avlusundaki Darphane’de gerçekleştirilmiştir. Basılan 5 liralık altın sikke, Atatürk’e sunulmak üzere dönemin Maliye Vekili Abdülhalik Renda’ya teslim edilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına mahsus Ekim 1925’te basılan ilk cumhuriyet 5 liralık altın, bugünkü standartlarına 1951’de kavuştu. İlk ziynet 5 liralık altın ise 1927’de, ilk Atatürk resimli meskükler 1944, ilk Atatürk resimli ziynetler ise 1938’e aittir.
Cumhuriyet Altınının Üretimi ve Özellikleri
Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Faruk Gözübüyük, cumhuriyet altınlarının yalnızca Darphane tarafından üretildiğini ve 1951 tarihli TBMM kararı çerçevesinde çok hassas işlemlerden geçtiğini belirtti. Cumhuriyet altınları, sikke ve ziynet olmak üzere iki grupta, 10 farklı çap ve ağırlıkta, 22 ayar olarak üretiliyor.
-
Meskük altınlar, üzerinde Atatürk kabartması bulunduğu için halk arasında "Ata lira" olarak anılıyor.
-
Ziynet altınlar ise genellikle takı amaçlı kullanılıyor.
Altınların bir yüzünde “Türkiye Cumhuriyeti” ibaresi, Cumhuriyet’in kuruluş tarihi olan 1923 rakamı ve basılış yılı bulunuyor. Diğer yüzünde “Hakimiyet Milletindir” ibaresi, Atatürk’ün resmi ve altında “Ankara” yazıyor. Ziynet altınlarında ise Atatürk’ün resmi, yıldız süslemeleri ve kaligrafik yazılar yer alıyor.
Darphane, üretimde kaliteyi artırmak amacıyla 2013 yılından itibaren Kalite Yönetim Sistemi Belgesi sahibi oldu. Üretim hattında modernizasyonla manuel işlemler otomasyona geçirilerek hassasiyet artırıldı.
Piyasada Tercih Edilen Altın Grupları
Gözübüyük, piyasa talebine göre en çok tercih edilen altın gruplarının Meskük 100, Ziynet 100 ve Ziynet 25 olduğunu belirtti. Darphane, üretim kapasitesini artırmak için Kartal Altın Üretim Hattı’nı tamamladı ve piyasa taleplerine göre altına dayalı diğer enstrümanlar da sunuyor.
