"EYT'liler yüzde 30 zamdan faydalanamayacak mı? EYT'liler yüzde 30 zamdan faydalanamayacak mı? Borçlanma tutarları ödenmeli mi?" gibi sorulara yanıt aranıyor.
Akşam Gazetesi'nde Okan Güray Bülbül, EYT'lilerin merakın giderecek çok önemli ayrıntılar paylaştı. EYT düzenlemesinin haftaya Meclis'e gelmesi, şubatta yasalaşması ve mart ayında ilk maaşın alınması beklendiğini ifade eden Bülbül, şunları ifade etti:
Prim günü ve sigortalılık süresini tamamlayarak yaşı bekleyenleri kapsayan emeklilikte yaşa takılanların (EYT) yaş sorunu çözen düzenleme Meclis'e henüz gelmedi. Düzenlemenin Meclis'e gelmesi gecikince ortaya pek çok iddia atılmaya başlandı. Geçtiğimiz hafta başta zam konusu olmak üzere pek çok farklı iddia gündeme geldi. Bugün yaklaşık 3 milyon kişiyi ilgilendiren bu iddialara sosyal güvenlik sisteminin teknik bilgileri ile açıklık kazandıracak detayları anlatacağım. İşte iddialar ve yanıtları...
1. Kısa çalışmadaki günler borçlanılabilecek mi?
Geçtiğimiz hafta medyada yer alan bir iddia koronavirüs salgını süresince kısa çalışma ve nakdi ücret desteği alan çalışanların bu süreçte ödenmeyen primlerinin işveren tarafından tamamlanacağına ilişkindi. Bu iddianın kaynağı ise 13 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7431 sayılı Kanun'un 5'inci maddesi. Bu madde kısa çalışma ve nakdi ücret desteği süresince İŞKUR'a hatalı bildirimde bulunan işverenlerin bu bildirimleri düzeltmek için SGK'ya verecekleri ek bildirgeler için SGK'nın idari para cezası almayacağını hüküm altına alıyor. Yani yalnızca nakdi ücret desteği veya Kısa Çalışma Ödeneği'nden haksız yararlandığı İŞKUR tarafından tespit edilen işverenlerin karşılaştığı yaptırımlara yönelik olarak getirilen bir düzenleme. Kısa çalıştırılan ya da nakdi ücret desteğinden faydalandırılarak ayda 30 günden az çalıştırılan işçilere borçlanma hakkı getirilmesi ya da işverenin bu eksik günleri tamamlamasını şart koşan bir düzenleme değil. Dolayısıyla EYT'ye ilişkin düzenleme sonrası prim günü eksik olanların kısa çalışma ya da nakdi ücret desteği aldıkları sürelere ilişkin primlerin işveren tarafından tamamlanması ya da borçlanılabilmesi henüz söz konusu değil.
2. Borçlanma tutarları ödenmeli mi?
EYT'den yararlanmak ve aylık bağlatmak için prim günü eksiği olanlar ya da kapsama girmek için askerlik borçlanması yapması gerekenler, daha düşük tutarda borçlanma bedeli ödemek için 1 Ocak 2023 öncesinde SGK'ya borçlanma başvurusunda bulundu. Bu başvurular işleme alındı ve bugünlerde EYT'lilere borçlanmalara ilişkin tebligatlar gelmeye başladı. EYT'liler de henüz yasa çıkmadığı için bu borçlanmaları ödeyip ödememe konusunda tereddütte kaldı.
Borçlanmalarda işlemler şu şekilde yürümektedir: Borçlanma talebi SGK'ya borçlanmaya konu günler ve günlük borçlanma miktarı üzerinden borçlanacak kişi tarafından iletilir. SGK borçlanmaya konu günleri inceler, kanunda belirtilen şartları taşıyorsa gün sayısı ve gün başına borçlanma tutarını borçlanma talep dilekçesinde bulunan tarihteki borçlanma tutarı üzerinden hesaplayarak kişiye tebliğ eder. Bu tebliğ tarihinden itibaren kişi borcunu 30 gün içerisinde öderse borçlanma tamamlanır. Kişi bu süre içerisinde borcunu ödemez ise bu durumda borçlanma talebi iptal olur. Yeniden bir borçlanma talebinde bulunulması gerekir ve bu kez yeni borçlanma tarihindeki günlük borçlanma bedeli uygulanacağı için kişinin cebinden daha yüksek borçlanma miktarı çıkması söz konusu olur. EYT düzenlemesi sonrası gerekli olmaz ya da kararlarını değiştirirlerse aylık bağlatmamış olmak şartıyla borçlanma bedelini SGK'dan iade alabilirler. Bu nedenle düşük borçlanma bedeli imkanını kaçırmamak için bedeli ödeyip düzenleme çıktıktan sonra nihai kararı vermek daha doğru olacaktır.
3. EYT'liler yüzde 30 zamdan faydalanamayacak mı?
Geçtiğimiz hafta EYT'liler ile ilgili gündeme gelen bir diğer iddia EYT'lilerin yüzde 30'luk ocak ayı zammından yararlanamayacakları yönündeydi. Bu iddianın kaynağı ise SGK'nın 'Aylık Hesap' uygulamasında EYT'liler tarafından 1 Ocak 2023 öncesi ve sonrası hesaplanan aylık miktarlarıydı. EYT'liler 1 Ocak 2023 tarihinden önce bu uygulama üzerinden bir aylık hesapladılar ve ocak ayında da bu aylığın yüzde 30 oranında artırılması yönünde beklentiye girdiler. Ancak sosyal güvenlik sisteminde emekli aylığı hesabı özel sektörde 1 Ocak, kamu sektöründe 15 Ocak itibarıyla farklılaşır. Bazı yıllarda bu tarihlerden önce, bazı yıllarda ise sonra emekli dilekçesi verilirse aylık daha yüksek olur. Bu yıl 1 Ocak 2023'ten önce aylık bağlatanlara daha yüksek aylık bağlanması söz konusu olduğu için EYT'lilerin zamlarını 1 Ocak 2023 öncesi SGK'nın sisteminden hesapladıkları aylığın üzerine eklediler. EYT'liler 1 Ocak 2023 öncesi 2021 yılı güncelleme katsayısı ile hesaplanan aylıklarını sistemde görüyorlardı. Bugün gördükleri rakam ise 2022 yılı güncelleme katsayısına göre hesaplanan aylıkları. 2022 yılı güncelleme katsayısının hesabında 2022 yılının büyüme rakamı henüz belli olmadığı için büyümenin yüzde 30'u da eksik. Martta büyüme oranı açıklanacak ve büyümenin yüzde 30'u 2022 yılı güncelleme katsayısına eklenecek. EYT'lilerin maaş farkları ve güncellenen aylık miktarı nisandan itibaren hesaplara yatacak. Yani ocak, şubat ve marttaki dahil edilmeyen büyüme farkları da nisanda verilecek.
EYT'lilere de tüm SSK ve Bağkur emeklilerine olduğu gibi 2023 Ocak zammı yüzde 30 olarak uygulanacak. Bu konuda herhangi bir farklılık söz konusu değil. EYT'liler 1 Ocak 2023 öncesi sistemde gördükleri aylıklarına yüzde 30 ekledikleri için yanılıyor. Bu tarih öncesinde sistemde gözüken rakam o tarihte emekli olma hakkı olan bir kişi için aylık bağlansaydı ele geçecek aylık miktarını ifade ediyordu. O tarihte EYT ile ilgili düzenleme hayata geçmemiş olduğu için EYT'lilerin aylıkları 2022 yılı güncelleme katsayısına göre hesaplanacak ve hesaplanan aylığa yüzde 30 Ocak 2023 zammı eklenecek.
Özetle SGK'nın emekli aylığı hesaplama robotunda Ocak 2023'te gördüğünüz maaşınız yüzde 30'luk enflasyon farkı eklenerek hesaplanmış rakam. Bu rakama nisanda büyümeden kaynaklı fark eklenecek. O da 1.8 civarında bir rakam olur. Alacağınız emekli maaşının beklentinizden az görünmesinin nedeni, 2022 aylık hesaplamasının 2021 katsayıları ile 2023 hesaplamasının 2022 katsayıları ile yapılıyor olmasından kaynaklanıyor.
